У салдат на грудзях на ланцужку вісела белая бляха з выявай чалавечага чэрапа, скрыжаваных касцей і нейкім подпісам.

Здзіўляў факт, што немцы не ўчынялі ніякіх дзеянняў у адносінах да насельніцтва вёскі. Я тлумачу гэта не міралюбствам салдат, а тым, што яны вельмі спяшаліся, бо не ведалі, дзе знаходзяцца перадавыя часці Савецкай Арміі і адчувалі, што абароны са свайго тылу чакаць не даводзіцца.

«Работу» сваю выконвалі дзелавіта і хутка: запальвалі сноп саломы і гэтым «факелам» падпальвалі саламяную страху хаты.

Перад гэтым немцы ўжо спалілі суседнюю вёску Турышчава, размешчаную за рэчкай за два-тры кіламетры ад нашай. Там падпальвалі не кожную хату, а праз чатыры-пяць, разлічваючы, што яны таксама згараць. Пакуль прыехалі ў нашу вёску, убачылі, што частка хат (з-за адсутнасці ветру) засталіся цэлымі (потым яны былі спалены стралковай зброяй). Фашысты гэта ўлічылі, таму ў нашай вёсцы падпальвалі кожную хату.

Неўзабаве вёска ператварылася ў суцэльны страшэнны касцёр. Стаяў моцны, ніколі не чуваны гул агню. Вялізныя кавалкі саламяных стрэхаў, сціртаў сена, саломы распаленым паветрам падхопліваліся і вогненна-дымным воблакам падымаліся на вялікую вышыню.

Разгул агню ахапіў жахам усіх вяскоўцаў. Усё гэта назаўсёды адклалася ў маёй дзіцячай памяці. Няма слоў падрабязна апісаць тое, што адбывалася.

Ніхто раней такога нават у страшным сне ўявіць не мог.

Усе былі маральна падаўленыя сваім бяссіллем што-небудзь зрабіць супраць такога неверагоднага беспакаранага варварства па знішчэнні чалавечай працы. Усё згарэла вельмі хутка. Пагарэльцы размясціліся на лузе за сваімі агародамі.

...Мой дзядуля Давыд Севасцьянавіч Байкоў разважаў так: «Немцам далі пад Смаленскам і яны драпнулі па Маскоўскай дарозе да Оршы. Усе ўбачылі ўчора, як нашы самалёты бамбілі пад Леніна немцаў». (Гэта ад нашай вёскі восем-дзесяць кіламетраў, і самалёты разварочваліся над намі).

А неўзабаве ў наша стойбішча наведаліся нямецкія салдаты. Яны «па-гаспадарску» забіралі цёлак, авечак, кароў... Мы сталі «свабоднымі» ад сваёй скаціны.

Пачаліся бясконцыя восеньскія дажджы, ад якіх не было дзе схавацца. заставалася глыбокая крыўда: амаль трое сутак на фронце не было салдат праціўніка, дзе ж нашы вызваліцелі?.. Рушылі мы пешшу хто куды мог. Сталі бежанцамі... Вось такое гора-горкае».