“Пакутлівы шлях выпаў на яго долю. Змагаючыся за права слова на роднай мове, ён страціў права на ўласнае жыццё, аднак паспеў пакінуць запавет нашчадкам: не шкадуючы сіл, рабіць усё магчымае і нават немагчымае ў высакароднай справе адраджэння нацыянальнай культуры, у распаўсюджванні ведаў пра беларускі край, пра яго выдатных сыноў, што прысвяцілі сваё жыццё служэнню Бацькаўшчыне”.

В. М. Губская, загадчык кафедры беларускай і рускай моў Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта, кандыдат філалагічных навук, дацэнт.

Нарадзіўся Максім Гарэцкі 18 лютага 1893 года ў вёсцы Малая Багацькаўка Мсціслаўскага павета Магілёўскай губерні. Так склаліся жыццёвыя абставіны, што за сорак пяць гадоў жыцця Максім Іванавіч Гарэцкі пабываў і жыў, на жаль, часта не па сваім жаданні, у шмат якіх гарадах. Аднак той час, які звязаны з Горкамі, займае асаблівае месца ў біяграфіі пісьменніка.

З 1909 па 1913 год ён вучыўся ў Горы-Горацкім каморніцка-агранамічным вучылішчы. За гэты перыяд Гарэцкі не толькі атрымаў спецыяльнасць, але і далучыўся да літаратуры. Менавіта тут ён пачаў пісаць нарысы аб жыцці і сваёй вучобе ў Горках па-беларуску, адсылаючы іх у рэдакцыю “Нашай Нівы”. У 1913 годзе ў гэтай газеце было змешчана яго першае апавяданне “У лазні”. З 1926 па 1928 год Максім Гарэцкі працаваў у Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (у той час – Беларускай акадэміі сельскай і лясной гаспадаркі) спачатку дацэнтам, а потым загадчыкам кафедры беларусазнаўства.

Гэты перыяд жыцця быў вельмі плённым для Максіма Гарэцкага як для пісьменніка. Збіраючы матэрыялы для “Камароўскай хронікі”, летам 1926 года М. Гарэцкі накіраваўся ў падарожжа ў Сібір. Вынікам яго паездкі стала кніга “Сібірскія абразкі”, дзе ён апісаў жыццё сялян у далёкім краі. За перыяд з 1926 па 1928 год выйшлі з друку яго творы: “У чым яго крыўда?”, “Ціхія песні”, “На імперыялістычнай вайне”, “Жартаўлівы Пісарэвіч”, зборнік апявяданняў “Досвіткі”. Працаваў пісьменнік над зборнікам песень, запісаных сумесна з кампазітарам М. І. Аладавым ад яго маці Е. М. Гарэцкай “Народныя песні з мелодыямі”, займаўся перакладамі мастацкай прозы. За гэты час напісаны артыкулы аб творчасці Якуба Коласа, Міхася Чарота, Міхася Зарэцкага, Змітрака Бядулі, якія пазней увайшлі ў яго “Гісторыю беларускае літаратуры”.

18 ліпеня 1930 года яго арыштавалі па абвінавачванні за ўдзел у контррэвалюцыйнай арганізацыі “Саюз вызвалення Беларусі.” Вінаватым ён сябе не прызнаў, тым не менш быў асуджаны да пяцігадовай высылкі ў Вятку. Пасля яе адбыцця М. Гарэцкі ў Смаленску атрымаў накіраванне на працу настаўнікам рускай мовы і літаратуры ў пасёлак Пясочня. У 1937 годзе М. Гарэцкі па даносе зноў быў арыштаваны. 6 лютага 1938 года ён быў прыгавораны да расстрэлу, які быў прыведзены ў выкананне 10 лютага 1938 года ў горадзе Вязьма. 21 студзеня 1959 года прэзідыумам Калужскага абласнога суда М. І. Гарэцкі быў поўнасцю рэабілітаваны.

У Горках ушанавана памяць пісьменніка-класіка. Яго імем названы адна з вуліц горада і цэнтральная раённая бібліятэка. Усталявана памятная дошка на вучэбным корпусе № 4 БДСГА. У гэтым корпусе працуе музей-кабінет М. Гарэцкага. З 2015 года рэктарат акадэміі ўручае імянную стыпендыю імя М. Гарэцкага замежнаму студэнту за поспехі ў вучобе і актыўную грамадскую дзейнасць.

21 лютага з нагоды юбілейнай даты класіка беларускай літаратуры, нашага земляка ў Горацкім раённым гісторыка-этнаграфічным музеі прайшла літаратурная кампазіцыя “Вялікі чалавек з Малой Багацькаўкі”. На мерапрыемстве прысутнічалі вучні СШ № 2, студэнты БДСГА і горацкія аўтары.

Супрацоўнікі Цэнтральнай раённай бібліятэкі імя Максіма Гарэцкага распавялі аб жыццёвым і творчым шляху класіка. Аповед супраджаўся паказам мультымедыйнай прэзентацыі. Была прадстаўлена інсцэніроўка паводле апавядання “Страхаццё” (у ролі галоўнага героя – Аляксандр Ведзянееў). Горацкія аўтары Алеся Азаранка, Аляксандр Ведзянееў і Валянціна Мажугіна прачыталі свае вершы, прысвечаныя Максіму Гарэцкаму і роднай мове.

Больш падрабязна даведацца пра жыццёвы лёс беларускага пісьменніка Максіма Іванавіча Гарэцкага, яго творчасць, прасякнутую пачуццём любові да Радзімы, яе гісторыі, традыцый, нацыянальнай культуры, можна, наведаўшы Цэнтральную раённую бібліятэку, якая 30 гадоў носіць імя пісьменніка і па крупіцах збірае і захоўвае літаратурны скарб класіка.

Да мерапрыемства была падрыхтавана літаратурная выстава “У родным слове – сэрца пачуццё”. Тут былі прадстаўлены выданні класікаў беларускай літаратуры, кнігі па гісторыі, стылістыцы і культуры маўлення, а таксама зборнікі магілёўскіх і горацкіх аўтараў на беларускай мове: Аляксандра Казекі, Ніны Кавалёвай, Міхаіла Уласенкі, Наталлі Ніканчук, Аляксандра Клачкова, Лідзіі Андрэевай і іншых.

Спачатку кіраўнік народнага літаратурнага аб’яднання “Роднае слова” Людміла Дзеружкова расказала пра гісторыю свята і выданні, якія былі прадстаўлены на выставе, зачытала свае любімыя радкі класікаў беларускай літаратуры і пажадала моладзі шанаваць наш нацыянальны скарб – родную мову, больш чытаць беларускіх аўтараў, размаўляць і думаць на матчынай мове.

Наталля Ніканчук у сваім выступленні адзначыла: “Пішу пераважна на роднай мове і не магу нават думаць, што можа быць інакш. Жаданне пісаць на беларускай мове было яшчэ з дзяцінства. Я скончыла беларускамоўную школу ў Клецкім раёне Мінскай вобласці, заўсёды слухала Беларускае радыё. Ды і ў нашай мясцовасці больш размаўлялі на роднай мове”. Прагучалі яе вершы на роднай і аб роднай мове (“Крынічанька жывая…”, “Беларуская мова — святая…”, “Да мяне завітала надзея…” і інш.), а таксама пераклады твораў рускіх паэтаў на беларускую мову.

Студэнты зацікавіліся творчай дзейнасцю і Аляксандра Ведзянеева. Паэт сказаў пра адносіны да роднага слова і беларускай літаратуры, прачытаў свае вершы пра Радзіму і мову (“Наша мова”, “Сінявокі небасхіл”, “У замежжа” і інш.). Таксама ён дэкламаваў апавяданне Максіма Гарэцкага “Страхаццё” (нашага земляка, юбілей якога адзначаўся 18 лютага), што выклікала асаблівую зацікаўленасць у аўдыторыі.

Мерапрыемства атрымалася ў форме дыялогу і садзейнічала выхаванню ў моладзі павагі да роднага слова і разуменню неабходнасці ведаць яго і шанаваць. На працягу Тыдня роднай мовы цэнтральная бібліятэка імя М. Гарэцкага запрашае наведаць кніжныя выставы, пазнаёміцца з навінкамі беларускага друку, узяць дадому кнігі на беларускай мове і атрымаць асалоду ад чытання на роднай мове.

Это дань уважения и почтения людям труда, которые достигли наилучших показателей и наивысших успехов в своей профессиональной деятельности Торжественное мероприятие собрало золотой фонд трудовых коллективов предприятий, организаций, учреждений Горецкого района, трудовую элиту нашего края, его гордость и главное богатство.

В программе праздника были концерт, дегустация продукции, производимой в районе, работа торговых рядов, а также выставки учреждений образования и культуры. В свою очередь центральная районная библиотека им. М. Горецкого подготовила экспозицию «2022 – год исторической памяти» и «Память Горецкой земли». На выставке представлены лучшие книги, посвященные наиболее важным историческим, культурным событиям нашей страны, которые имеют символическое значение не только для белорусов, но и для всего мира. Также документальные материалы, книги об истории Горецкого района в тяжелые годы военных испытаний, героизме и мужестве земляков, стихотворные и прозаические произведения Горецких авторов.

З нагоды 130-годдзя класіка, супрацоўнікі цэнтральнай бібліятэкі імя М. Гарэцкага ў чытальнай зале бібліятэкі імя Д. Р. Новікава прапанавалі ўвазе наведвальнікаў літаратурна-музычную вечарыну “Вялікі чалавек з Малой Багацькаўкі”. Прысутныя змаглі не толькі пазнаёміцца з адметнымі старонкамі жыцця і творчасці Максіма Гарэцкага, але і дакрануцца да лірычных радкоў пісьменніка, атрымаць асалоду ад талента чытальнікаў, якія дэкламавалі вершы пранікненна, укладваючы душу ў кожнае слова.

Пісьменнік-мысляр, творца, які ўзняў узровень беларускай псіхалагічнай прозы да сусветнага ўзроўню, разважаў пра дзве душы беларуса і родныя карэнні, Максім Гарэцкі, загінуў у досыць маладым веку... Асуджаны на смерць несправядліва, без віны. Але спадчына яго настолькі вялікая, глыбокая, што яшчэ на вякі дасць падставу для роздуму беларусам.

Ён бачыў жыццё ва ўсіх яго шматлікіх і самых неверагодных праявах і выпрабаваннях. Ён сам бачыў святло ў цемры, разумеў і адчуваў велізарную духоўную сілу беларуса, яго нераскрытую маральную сілу. Сам жа крочыў па тым жыццёвым шляху, які ён вызначыў сам для сябе, шляхам мастацкай праўдзівасці — найлепшай дарогай літаратуры нашай...

Імя Гарэцкага і гады праз пасля яго несправядлівай, ранняй гібелі зіхаціць у сузор’і першапраходцаў беларускай культуры – свеціць ясным, чыстым і сумным святлом, бо доля гуманіста ў часы, пазбаўленыя гуманнасці, заўсёды цяжкая, а шлях слова непазбыўна горкі.

Хочацца верыць, што юбілейныя мерапрыемствы, у тым ліку і наша вечарына абудзяць цікавасць да творчасці пісьменніка і жаданне адкрыць для сябе новыя старонкі твораў аўтара.

15 февраля – День памяти воинов-интернационалистов Беларуси, исполнявших служебный долг за пределами Отечества. В этот день принято вспоминать ветеранов войны в Афганистане, соотечественников, проявивших самоотверженность и преданность Родине.

В библиотеках ГУК «Горецкая районная библиотечная сеть» были оформлены тематические выставки, приуроченные ко Дню памяти воинов-интернационалистов: «Афганистан – дорога памяти», «По просторам Афганских пустынь», «Афганистан наша память», «Память возвращает нас в Афганистан», «Дорогами Афганистана», «Афганистан – незаживающая рана», «Эхо афганской войны», «Афганистан! Ты наша боль и горе», «Пока мы помним – мы живем», «Афганистан – наша боль, мужество и память».

Вниманию читателей представлены документальные, художественные издания, тематическая подборка периодики, которые рассказывают о верности воинскому долгу и присяге, мужестве и доблести, боевом братстве и дружбе, подвигах и судьбах воинов-интернационалистов, а также отражают прошлое тех, кто до самого конца выполнял свой боевой долг.

В филиале «Рудковщинская сельская библиотека-клуб» прошел информационный час «Пока мы помним – мы живем». Библиотекарь рассказала участникам мероприятия о ходе событий, о причинах начала ни кем необъявленной Афганской войны и ее продолжительности, о невосполнимых потерях советских войск, о войнах которым судьба предначертала стать участниками этой войны, о земляках войнах-интернационалистах, которые стали участниками Афганской войны, о тех героях, которые живут среди нас.

Библиотекарь филиала «Савская сельская объединенная библиотека» совместно с ГУО «Савская средняя школа Горецкого района» провела урок мужества «Солдатскому долгу остались верны». Учащимся рассказали о причинах ввода советских войск в Афганистан, о мужестве и героизме наших ребят, вспомнили выпускников школы, которые выполняли интернациональный долг в Афганистане. Минутой молчания почтили память всех погибших.

Незаживающая рана – Афганистан, трагическая страница нашей истории. Для тех, кто потерял близких, для тех, чья юность оказалась опалённой войной и жарким афганским солнцем. Война давно закончилась, но боль утрат – это живая боль, она на всю оставшуюся жизнь.

Тот девятилетний конфликт на выжженной солнцем горной земле унес тысячи жизней. Навсегда останутся в памяти имена уроженцев Горецкого района, погибших при исполнении воинских обязанностей:

Вагиф Абасов,

Михаил Козлов,

Михаил Крышнев,

Сергей Орловских,

Александр Соловьев.

Мы никогда не забудем мужество и героизм наших доблестных земляков. Чем дальше в глубь истории отходит Афганская война, тем значительнее воспринимаются потери. В нашей памяти навсегда останутся имена погибших на этой страшной войне.